Terugblikken met de oprichters van Present Utrecht

Ter ere van de 17e verjaardag van Present Utrecht blikken we terug op de beginjaren van Present Utrecht. Dus gingen we in gesprek met de twee oprichters van Present Utrecht!: Gerard van Dieren en Ben Kostwinder.

Gerard en Ben hebben samen in 2006 als vrijwilliger Present Utrecht op pootjes (of beter gezegd ‘poten’) gezet en dit 10 jaar vol enthousiasme en passie geleid. Met hun tegendraadse, ambitieuze en oprechte aanpak hebben ze samen met de vele vrijwilligers binnen een paar jaar voor 300 projecten per jaar gezorgd. Maar, zoals ze zelf zeggen, het gaat niet om het cijfer maar de impact die het maakt op de hulpontvanger en vooral ook om de vrijwilliger. 

---

‘Ik heb nog nooit iets zo lang gedaan als Present Utrecht, denk ik. Tien jaar achter elkaar,’

begint Gerard.

‘We werden nieuwsgierig naar wat maakte dat hij hier zo lang in Present Utrecht heeft geïnvesteerd.’

 ‘Het was echt leuk! Het kostte geen energie. Dan gaat het al snel. En het verveelde niet, want we waren voortdurend aan het bouwen. Er was ook een tijd dat ik Present leuker vond dan mijn werk.’

Omdat Ben en Gerard de oprichters waren van een van de eerste Present stichtingen, waren ze veel aan het pionieren en ze hadden veel strategische ambities om Present echt een plek te geven in Utrecht. 

“We hebben ook echt wel lol gehad. Dat heeft ook wel uitgemaakt
waarom we het zo lang hebben volgehouden.”

Ben geeft aan: ‘Het was nooit saai; er waren altijd weer nieuwe uitdagingen bij een mooie missie. Dat raakte nooit verveeld. En daarnaast hebben we ook echt wel lol gehad. Dat heeft ook wel uitgemaakt waarom we het zo lang hebben volgehouden.’

Ontstaan Present Utrecht

Gerard was actief lid en missionair ouderling in de Nieuwe Kerk en Ben was actief lid van De Rank en had een financiële achtergrond. Beide kerken hadden ambities om meer missionair te zijn.

Gerard vertelt: ‘We wilden eigenlijk drie dingen: meer missionair zijn, gemeenteleden actiever betrekken bij diaconaal werk, en daarnaast wilden we graag meer betrokkenheid bij de wijk. De Nieuwe Kerk was oorspronkelijk begonnen als een wijkkerkje, maar je ziet nu dat kerken meer bezocht worden op basis van identiteit en niet vanwege de plaats. We waren aan het nadenken over hoe we meer verbinding konden maken met de wijk, omdat we niet zomaar op die plek staan. We wilden ook daar iets betekenen.

‘We wilden niet alleen een diaconie hebben met een pot geld die af en toe iets doet, maar we wilden ook daadwerkelijk samen iets doen voor de samenleving

Wim Althuis was in die tijd voorganger van de Nieuwe Kerk en was de drijvende kracht achter het verhaal. Hij begon namelijk een onderzoek in de wijk naar wat er achter de voordeuren gebeurt. Daar zag hij veel eenzaamheid en plekken waar hulp heel welkom was. Zo zag hij met name veel ouderen die alleen in een te groot huis woonden zonder mogelijkheden om te verhuizen. Ze bleven zitten, terwijl de tuin overwoekerd raakte en ze zich daar helemaal niet meer gelukkig voelden. Zo kwamen er allerlei problemen naar voren.’

De Nieuwe kerk is een welvarende gemeente maar Gerard geeft aan: ‘We wilden niet alleen een diaconie hebben met een pot geld die af en toe iets doet, maar we wilden ook daadwerkelijk samen iets doen voor de samenleving. We wilden naar buiten gaan in plaats van ons terug te trekken in onze eigen gecreëerde biotoop.’

Er was in de tijd dat Gerard en Ben in hun kerk bezig waren met missionaire projecten al een Present Stichting gestart in Zwolle. Een Stichting die goed aansloot bij de eerdergenoemde doelen die Gerard vertelde van de nieuwe kerk. Daar zijn ze dus samen gaan kijken met de beide voorgangers van hun gemeenten. Daar hebben de twee oprichters elkaar ook voor het eerst ontmoet.

‘We waren meteen enthousiast!’ zegt Ben.

Present Zwolle was de eerste stichting vanuit Present Nederland die als doel had meerdere plaatsgebonden stichtingen op te zetten. Voordat Present Utrecht echt een stichting werd, wilden Gerard en Ben eigenlijk eerst testen en aanvoelen hoe het in praktijk gaat en weten wat aansluit.

“Laten we eerst gewoon aan de slag gaan, we doen gewoon 10 projecten. Dan weten we of het goed aansluit en als het goed gaat, richten we een stichting op en gaan we verder.”

Gerard vertelt: ‘Wat ik grappig vind, is hoe Present Utrecht vaak tegendraads was. We begonnen niet met handboeken, statuten en formules. Zo werkt het voor ons niet. We zeiden tegen elkaar: “Laten we eerst gewoon aan de slag gaan, we doen gewoon 10 projecten. Dan weten we of het goed aansluit en als het goed gaat, richten we een stichting op en gaan we verder.”

Dat tegendraadse karakter is ook wel gebleven bij Present Utrecht, ‘We deden het vaak net even anders. Niet omdat we dat per se wilden, maar omdat we het echt waardevol vonden om gewoon te proberen. Wat werkt er nu echt in deze stad?’

Die eerste 10 projecten waren een groot succes! 

‘Iedereen was heel enthousiast’ vertelde Gerard ‘en het mooie was dat we allerlei verhalen hadden om te delen, ervaringen die je normaal gesproken niet zomaar meemaakt. Daardoor vertelde het verhaal zichzelf eigenlijk. Het opzetten van Present Utrecht was daardoor ook veel makkelijker. We waren erg blij dat we het op deze manier hadden gedaan.’

Ze begonnen met name met praktische klussen. 

‘Een van die eerste projecten was bij een oudere vrouw die alleen woonde in een huis met haar drie katten. Haar man was een tijd geleden overleden. Ze kon bijna niet meer van haar stoel afkomen. Het huis raakte daardoor in een staat van verwaarlozing en de keuken lekte. Met twaalf vrijwilligers zijn we daarheen gegaan om te schilderen, op te ruimen, enzovoort,’ vertelt Gerard.’

Maar ze herinnerden zich ook een sociale klus die ze allebei als heel bijzonder ervaarden. 
Ze gingen naar een dierentuin met kinderen van asielzoekers.

‘Ja, dat was erg bijzonder. Dat zullen we niet snel vergeten, ‘ vertelt Ben. We gaven de kinderen een uitje dat ze anders nooit zouden krijgen, en hun ouders genoten er ook enorm van en waren heel gastvrij. Ze bleven ons maar thee en koekjes aanbieden, dus er was wederkerigheid. De kinderen waren ontzettend blij. Het was ook een mooie verbindende dag voor ons team.’

Visievorming

Die wederkerigheid vinden ze beide erg belangrijk. 

‘Wat wij mooi vonden aan de Present-formule is dat we mensen echt in hun kracht zetten. We gingen niet zomaar de keuken van die vrouw die eerder genoemd werd schilderen en zelf de kleur bepalen. Nee, mevrouw mocht zelf beslissen wat ze wilde. We probeerden de bewoner zoveel mogelijk te betrekken, te achterhalen wat voor hem/haar belangrijk was en de regie te geven over wat er gebeurde.’

‘Wat ook snel duidelijk werd, is dat je denkt dat je alleen iets komt brengen, maar het is juist een wisselwerking. Als je iemand ontmoet met zijn of haar verhaal, dan ga je anders weg,’ 

‘Zelfs als het alleen maar koffiezetten is’ voegt Ben daaraan toe.

Gerard vertelt waarom hij dat belangrijk vindt: ‘Als ik het heel christelijk verwoord: elke mens is een kind van God en verdient een volwaardige plek. . Dat betekent dat je de regie of zeggenschap niet bij iemand moet wegnemen, want dan creëer je een soort hiërarchie van wij die jou komen “redden”.’

‘Wat ook snel duidelijk werd, is dat je denkt dat je alleen iets komt brengen, maar het is juist een wisselwerking. Als je iemand ontmoet met zijn of haar verhaal, dan ga je anders weg,’  vertelt Ben.

Daarom werkt Present ook wel met het oogpunt van de vrijwilliger. Al leidde dit nog weleens tot discussies:

‘Vanuit de vrijwilliger werken is tegendraads, want de hele samenleving is vraaggericht vanuit de hulpontvanger. Maar er is helaas zoveel hulpvraag dat het beter is om te kijken wie welk aanbod heeft. Dus wij zijn juist aanbodgericht en willen vanuit motivatie, passie en gedrevenheid iets goeds doen.’ zegt Gerard.

Het is wel te merken. Present Utrecht is ontstaan vanuit een sterke visie en drive om dingen anders te doen, en een verandering te brengen in Utrecht. Ze hebben ook veel met externe partijen gezeten om visie en missie goed vast te stellen.

‘Ik herinner me nog dat we eens een soort visieavond hadden en binnen een uur hadden we die visie concreet gemaakt. In drie zinnen:

– Goed doen, goed doen.

– Iedereen is van waarde.

– Dichtbij verbinden,’ vertelt Gerard.

Vanuit deze visie konden ze grote stappen zetten door financiële steun van de Nieuwe Kerk. Uiteindelijk zijn ze wel gaan lobbyen bij de gemeente om subsidies te ontvangen om hun werk voort te kunnen zetten. 

“Ik herinner me dat we vertelden waarom het belangrijk was om dit werk in de stad te doen en vrijwilligers in te schakelen, maar het ging niet zonder slag of stoot.“

‘Dat was in die tijd behoorlijk moeizaam. Ik herinner me dat we vertelden waarom het belangrijk was om dit werk in de stad te doen en vrijwilligers in te schakelen, maar het ging niet zonder slag of stoot. Er waren namelijk al veel vrijwilligersorganisaties en wij werden echt gezien als nieuwkomers. We moesten ons echt profileren, en we waren ook nog een christelijke organisatie,’ vertelt Ben.

‘In die tijd waren er veel discussies bij de gemeente over stichtingen en maatschappelijk werk in combinatie met identiteit. Uiteindelijk is het ons wel gelukt, maar we moesten hard vechten’ voegt Gerard daaraan toe. 

De echte visie/droom is natuurlijk om een beweging op gang te brengen waarin mensen het normaal vinden om naar elkaar om te zien,’ 

Ben zegt: ‘Maar uiteindelijk redden we het altijd wel. Als penningmeester heb ik ook nooit een jaar gehad waarin ik dacht: “Hoe gaan we dit nou doen?”

Uiteindelijk door veel presentaties te houden, maatschappelijke partners te vinden en groepen te benaderen hadden ze in 2008 al drie teamleden. Al snel hadden ze 200 projecten per jaar, wat ook later consolideerde tot 300 projecten per jaar! De eerste vrijwilligers waren vanuit de Nieuwe Kerk en De Rank. Daarna sloten ook andere kerken zich aan, en vervolgens breidde het zich uit buiten de kerken. Eerst waren dat studentenverenigingen als tweede groep, en daarna ook bedrijven en andere initiatieven.

‘Toen we het zagen groeien, werd ik echt blij!’ vertelt Ben. ‘Mijn droom was dat het langdurig blijft bestaan en een echte plek inneemt in Utrecht, en als dat dus een droom is, is die echt uitgekomen.’ 

‘En dan is de echte visie/droom natuurlijk om een beweging op gang te brengen waarin mensen het normaal vinden om naar elkaar om te zien,’ zegt Gerard.

Over of die droom is uitgekomen is Gerard voorzichtig.

‘Wanneer is die droom bereikt? Nou, we proberen daar zeker een bijdrage aan te leveren.’

Ben voegt daaraan toe: ‘De vraag naar hulp is nu denk ik nog veel groter dan toen. Present is dus nog steeds of zelfs meer keihard nodig.’

Nog wat foto’s uit de oude doos!